DAR ES SALAAM: MFUMO MPYA (AI) uliotengenezwa nchini Tanzania kwa ajili ya utambuzi wa mapema wa saratani ya mlango wa kizazi umeonyesha usahihi wa kuvutia wa asilimia 95, ukipita utendaji wa wataalamu wa binadamu. Takwimu zinaonyesha kuwa madaktari wanaochunguza wagonjwa kwa macho hufikia, kwa wastani, kiwango cha usahihi cha asilimia 79 katika kutafsiri ugonjwa huo. Mfumo huo ambao kwa sasa unafanyiwa uthibitisho wa kimatibabu, ulitengenezwa na mvumbuzi wa ndani katika Chuo Kikuu cha Afya na Sayansi Shirikishi Muhimbili (MUHAS), na kuashiria hatua kubwa ya uvumbuzi wa nyumbani katika sekta ya afya nchini. Akizungumza na waandishi wa habari jijini Dar es Salaam leo Jumanne wakati wa mapokezi ya kompyuta kuu tatu za Lambda Vector zilizotolewa kwa MUHAS, Mwanzilishi Mwenza wa Saratani AI, Dk Sang'udi Sang'udi, alisema mfumo huo kwa sasa upo katika majaribio ya majaribio. AI hutumia kanuni za kujifunza kwa mashine kuchanganua picha za matibabu na kutambua dalili za mapema za saratani ya shingo ya kizazi kwa usahihi wa ajabu. "Teknolojia hiyo inaweza kuleta mapinduzi katika huduma kwa wanawake katika maeneo ya mbali, ambapo upatikanaji wa madaktari waliohitimu na huduma za uchunguzi bado ni mdogo," alisema, akibainisha kuwa saratani ya mlango wa kizazi inabakia kuwa moja ya sababu kuu za vifo vinavyohusiana na saratani kati ya wanawake katika nchi za kipato cha chini na cha kati, hasa kutokana na utambuzi wa marehemu. Dkt Sang'udi alionyesha matumaini kuwa uvumbuzi wa AI utapunguza mzigo kwa wafanyikazi wa afya na kuruhusu madaktari kuzingatia zaidi matibabu.
Akielezea msaada wa kompyuta tatu zinazofanya kazi kwa kiwango cha juu zenye thamani ya milioni 40/- kutoka Global Health Labs (GHL), chini ya Bill & Melinda Gates Foundation na Gates Ventures, Dk Sang’udi alisema mashine hizo zitaongeza kasi ya mafunzo ya mfumo wa Saratani AI. "Hii itawezesha mfumo, ambao kwa sasa unafanyiwa uthibitisho wa kimatibabu, kushughulikia kwa ufanisi na kuchambua data zinazoingia katika kipindi kifupi zaidi. Hapo awali, ilituchukua wiki mbili hadi tatu kutoa mafunzo kwa mfumo kutafsiri data za magonjwa. Kwa msaada wa kompyuta hizi, tunaweza kupata matokeo kwa haraka zaidi," aliongeza. Naye Mkuu wa Idara ya Uhandisi wa Tiba ya viumbe wa MUHAS, Dk Deogratius Mzurikwao, alisema kuongezwa kwa kompyuta hizo tatu mpya kunaifanya idara hiyo kuwa na mashine 11 zenye uwezo wa kutengeneza mifumo ya AI inayolenga kuboresha utoaji wa huduma za afya. "Tayari, tuna teknolojia ya kutambua mapema saratani ya matiti, iliyotengenezwa kwa kutumia kompyuta hizi na data za ndani na mfumo mwingine wa ugonjwa wa moyo, ambao kwa sasa uko katika majaribio," alisema. Makamu Mkuu wa MUHAS Prof Appolinary Kamuhabwa aliahidi kuendelea kuunga mkono kitengo cha ubunifu cha chuo hicho ili kuhakikisha kuwa teknolojia zilizotengenezwa nchini zinachangia mabadiliko katika sekta ya afya nchini.